 |
Στον ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΓΑ
Μετρ του χιούμορ και των ανατροπών, θαυματοποιός, παιδαγωγός άριστος, ευφυής, ευρηματικός , δημιουργός πλασμάτων παράδοξων και χωρών φανταστικών, ο καλύτερος παραμυθάς του καιρού μας, ο εθνικός μας παραμυθάς, είναι μόνο ορισμένοι από τους χαρακτηρισμούς που έχουν γραφτεί για τον Ευγένιο Τριβιζά, τον πολυβραβευμένο και μεγαλύτερο συγγραφέα της σύγχρονης ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας και έναν από τους σημαντικότερους στον διεθνή χώρο.
«Τον γνωρίζουν και τον αγαπούν, πιστεύω, και τα παιδιά που δεν έχουν γεννηθεί ακόμη» έχει γράψει η ποιήτρια και ακαδημαϊκός Κική Δημουλά για τον «ποιητή» των παραμυθιών που γνωρίζει με συναρπαστικό τρόπο πώς να ερεθίζει τη φαντασία μικρών και μεγάλων, ενώ ο Boyd Tonkin, κριτικός της εφημερίδας Independent, τον συγκρίνει με τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Παιδιά από τη Βραζιλία έως την Τουρκία και από την Αμερική, το Μεξικό έως την Ιαπωνία και την Κίνα μεγαλώνουν χρόνια τώρα με τα παραμύθια του.
Από το Νησί των Πυροτεχνημάτων με το αερόστατο του, τον παπαγάλο του και ένα αόρατο πράσινο καγκουρό κι ενώ βρισκόταν πάνω από τον Ωκεανό των Επτά Παφλασμών, μας έστειλε τις απαντήσεις του γραμμένες με φτερό παγονιού βουτηγμένο σε μελάνι ασημένιας σουπιάς.Γιατί γράφετε παραμύθια;
Επειδή μας μαθαίνουν ότι μπορούμε να νικάμε τους δράκους που μας απειλούν και τους γίγαντες που μας δυναστεύουν.
Τι προσόντα πρέπει να διαθέτει ένας συγγραφέας παραμυθιών;
Βοηθάει αν έχει παππού πειρατή, μύτη κλόουν και ένα αόρατο πράσινο καγκουρό στον κήπο του.
Από πού αντλείτε τα θέματα για τα παραμύθια σας, ποια είναι η πηγή έμπνευσης;
Πρέπει να ομολογήσω ότι πάσχω από μία σπάνια μορφή λογοτεχνικού φετιχισμού. Διάφορα μάλλον ευτελή μικροαντικείμενα αποτελούν συχνά πηγή έμπνευσης. Τα ηλιοτρόπια της Ισπανίας, οι σαύρες του Αγίου Δομήνικου, οι μπουκαμβίλιες της Πλάκας, οι υπόνομοι του Αμβούργου, οι κόκορες της Ντελαγκράτσια, οι κάκτοι της Αριζόνας, ένα χρώμα, ένας ήχος, μια σκιά, ακόμα και το πιο ασήμαντο αντικείμενο, όπως ένα κουκούτσι βύσσινου, ένα τούλι μπομπονιέρας, ένα καμένο σπίρτο ή ένα καλαμάκι πορτοκαλάδας μπορεί να πυροδοτήσει τη φαντασία και να αποτελέσει το ξεκίνημα μιας ιστορίας.
Έχετε γράψει περισσότερα από 150 βιβλία. Πως καταφέρνετε να μην στερεύει η φαντασία σας;
Κάποτε νόμιζα ότι οι ιδέες για βιβλία στερεύουν. Κάποια στιγμή διαπίστωσα ότι έχουν κάτι το κοινό με τη Λερναία Ύδρα. Ένα γράφεις και πολλά περισσότερα προκύπτουν. ‘Όσες ιδέες αποπειρώνται να δραπετεύσουν τις κυνηγάω με ένα ιπτάμενο χαλί και τις αρπάζω με μία απόχη που το δίχτυ είναι πλεγμένο από κόκκινες κλωστές παραμυθιού. Όπως με τα γράμματα μιας αλφαβήτας μπορούμε να σχηματίσουμε άπειρες φράσεις, όπως με τα βασικά χρώματα μπορούμε να ζωγραφίσουμε άπειρους πίνακες , το ίδιο συμβαίνει και με την επιλογή και το συνδυασμό των ιδεών.
Πιστεύετε ότι ο κόσμος πάσχει από έλλειψη φαντασίας;
Πιστεύω ότι η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πλέον παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων, τα οποία αντί να εμπνέουν και να δίνουν φτερά, συνθλίβουν και καταθλίβουν με τη δυσανάλογη έμφαση στη παροχή γνώσεων τα παιδιά.
Με το να δίνουμε έμφαση στη συσσώρευση γνώσεων και αφήνοντας τη φαντασία τους να λιμοκτονεί μετατρέπουμε τα παιδιά σε ρομπότ ή πιόνια. Δεδομένου ότι η φαντασία είναι ο προθάλαμος της κάθε προόδου, το κοινωνικό κόστος αυτής της νοοτροπίας είναι ανυπολόγιστο. Τα παιδιά δεν πρέπει να μαθαίνουν μόνο να υπηρετούν την πραγματικότητα, αλλά και να την ξεπερνάνε.
Γιατί στα παιδιά αρέσουν τα παραμύθια; Γιατί δεν τα «χορταίνουν»;
Επειδή στα παραμύθια όλα είναι δυνατά, πάντα υπάρχει ελπίδα.
Τι παράξενες ερωτήσεις και παρατηρήσεις σας κάνουν τα παιδιά;
Οι ερωτήσεις και παρατηρήσεις των παιδιών είναι μια απολαυστική εμπειρία και μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Μου ζητάνε να τους δείξω πού βρίσκεται κρυμμένο το όγδοο χρώμα του ουράνιου τόξου και μου προσφέρουν χάρτινες βαρκούλες. Ένα κοριτσάκι μού χάρισε μια φούχτα χαρτοπόλεμο με μια συλλαβή γραμμένη σε κάθε μικροσκοπικό κομματάκι. Μου ψιθύρισε στο αυτί ότι αν τοποθετήσω τα κομματάκια προσεχτικά στη σωστή σειρά σύμφωνα με τα χρώματα του ουράνιου τόξου θα μπορέσω να διαβάσω τι μου έγραφε.
Τι έχετε μάθει από τα παιδιά;
Να εξερευνώ τα ανεξερεύνητα και να αμφισβητώ τα αδιαμφισβήτητα.
Πιστεύετε ότι η παιδικότητα χάνεται, ότι η πραγματική πατρίδα είναι η παιδική ηλικία;
Η ενηλικίωση δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από το στραγγαλισμό του παιδιού μέσα μας. Μπορούμε κάλλιστα να ενηλικιωνόμαστε χωρίς να χάνουμε τη φρεσκάδα της ματιάς και την ικανότητα για παιχνίδι που είναι η ουσία της παιδικότητας. Ευτυχώς, ποτέ δεν είναι αργά να ξαναγίνουμε παιδιά.
Η καλή παιδική λογοτεχνία έχει ηλικία;
Η καλή παιδική λογοτεχνία είναι διαχρονική, διαπολιτισμική και διηλικιακή. «H Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λούις Κάρολ για παράδειγμα ή «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξιπερί είναι ταυτόχρονα απλά και περίπλοκα, εύληπτα και εμβριθή έργα. Μπορεί να τα απολαύσει τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ώριμος ενήλικας. Όταν με ρωτάνε γιατί γράφω για παιδιά, απαντάω ότι δε γράφω μόνο για παιδιά αλλά για όλη την οικογένεια.
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του καλού παιδικού βιβλίου;
Το καλό παιδικό βιβλίο είναι μία από τις σημαντικότερες σανίδες σωτηρίας και διαπολιτισμικές γέφυρες επικοινωνίας. Είναι, επίσης, ένας ισχυρός μοχλός ανατροπής αρνητικών στερεοτύπων. Για τους ενήλικες είναι συχνά πολύ αργά να αλλάξουν βαθιά εμπεδωμένες απόψεις βασισμένες σε αρνητικά εθνικά και άλλα στερεότυπα. Για τα παιδιά όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Κι αυτό επειδή τα πρώτα μας αναγνώσματα μας αγγίζουν βαθύτερα, μας προσφέρουν τις πρώτες μας αξίες, μας επηρεάζουν δραστικότερα και μας συνοδεύουν πολλές φορές σε όλη μας τη ζωή.
«Τον γνωρίζουν και τον αγαπούν, πιστεύω, και τα παιδιά που δεν έχουν γεννηθεί ακόμη» έχει γράψει η ποιήτρια και ακαδημαϊκός Κική Δημουλά για τον «ποιητή» των παραμυθιών που γνωρίζει με συναρπαστικό τρόπο πώς να ερεθίζει τη φαντασία μικρών και μεγάλων, ενώ ο Boyd Tonkin, κριτικός της εφημερίδας Independent, τον συγκρίνει με τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Παιδιά από τη Βραζιλία έως την Τουρκία και από την Αμερική, το Μεξικό έως την Ιαπωνία και την Κίνα μεγαλώνουν χρόνια τώρα με τα παραμύθια του.
Από το Νησί των Πυροτεχνημάτων με το αερόστατο του, τον παπαγάλο του και ένα αόρατο πράσινο καγκουρό κι ενώ βρισκόταν πάνω από τον Ωκεανό των Επτά Παφλασμών, μας έστειλε τις απαντήσεις του γραμμένες με φτερό παγονιού βουτηγμένο σε μελάνι ασημένιας σουπιάς.Γιατί γράφετε παραμύθια;
Επειδή μας μαθαίνουν ότι μπορούμε να νικάμε τους δράκους που μας απειλούν και τους γίγαντες που μας δυναστεύουν.
Τι προσόντα πρέπει να διαθέτει ένας συγγραφέας παραμυθιών;
Βοηθάει αν έχει παππού πειρατή, μύτη κλόουν και ένα αόρατο πράσινο καγκουρό στον κήπο του.
Από πού αντλείτε τα θέματα για τα παραμύθια σας, ποια είναι η πηγή έμπνευσης;
Πρέπει να ομολογήσω ότι πάσχω από μία σπάνια μορφή λογοτεχνικού φετιχισμού. Διάφορα μάλλον ευτελή μικροαντικείμενα αποτελούν συχνά πηγή έμπνευσης. Τα ηλιοτρόπια της Ισπανίας, οι σαύρες του Αγίου Δομήνικου, οι μπουκαμβίλιες της Πλάκας, οι υπόνομοι του Αμβούργου, οι κόκορες της Ντελαγκράτσια, οι κάκτοι της Αριζόνας, ένα χρώμα, ένας ήχος, μια σκιά, ακόμα και το πιο ασήμαντο αντικείμενο, όπως ένα κουκούτσι βύσσινου, ένα τούλι μπομπονιέρας, ένα καμένο σπίρτο ή ένα καλαμάκι πορτοκαλάδας μπορεί να πυροδοτήσει τη φαντασία και να αποτελέσει το ξεκίνημα μιας ιστορίας.
Έχετε γράψει περισσότερα από 150 βιβλία. Πως καταφέρνετε να μην στερεύει η φαντασία σας;
Κάποτε νόμιζα ότι οι ιδέες για βιβλία στερεύουν. Κάποια στιγμή διαπίστωσα ότι έχουν κάτι το κοινό με τη Λερναία Ύδρα. Ένα γράφεις και πολλά περισσότερα προκύπτουν. ‘Όσες ιδέες αποπειρώνται να δραπετεύσουν τις κυνηγάω με ένα ιπτάμενο χαλί και τις αρπάζω με μία απόχη που το δίχτυ είναι πλεγμένο από κόκκινες κλωστές παραμυθιού. Όπως με τα γράμματα μιας αλφαβήτας μπορούμε να σχηματίσουμε άπειρες φράσεις, όπως με τα βασικά χρώματα μπορούμε να ζωγραφίσουμε άπειρους πίνακες , το ίδιο συμβαίνει και με την επιλογή και το συνδυασμό των ιδεών.
Πιστεύετε ότι ο κόσμος πάσχει από έλλειψη φαντασίας;
Πιστεύω ότι η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πλέον παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων, τα οποία αντί να εμπνέουν και να δίνουν φτερά, συνθλίβουν και καταθλίβουν με τη δυσανάλογη έμφαση στη παροχή γνώσεων τα παιδιά.
Με το να δίνουμε έμφαση στη συσσώρευση γνώσεων και αφήνοντας τη φαντασία τους να λιμοκτονεί μετατρέπουμε τα παιδιά σε ρομπότ ή πιόνια. Δεδομένου ότι η φαντασία είναι ο προθάλαμος της κάθε προόδου, το κοινωνικό κόστος αυτής της νοοτροπίας είναι ανυπολόγιστο. Τα παιδιά δεν πρέπει να μαθαίνουν μόνο να υπηρετούν την πραγματικότητα, αλλά και να την ξεπερνάνε.
Γιατί στα παιδιά αρέσουν τα παραμύθια; Γιατί δεν τα «χορταίνουν»;
Επειδή στα παραμύθια όλα είναι δυνατά, πάντα υπάρχει ελπίδα.
Τι παράξενες ερωτήσεις και παρατηρήσεις σας κάνουν τα παιδιά;
Οι ερωτήσεις και παρατηρήσεις των παιδιών είναι μια απολαυστική εμπειρία και μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Μου ζητάνε να τους δείξω πού βρίσκεται κρυμμένο το όγδοο χρώμα του ουράνιου τόξου και μου προσφέρουν χάρτινες βαρκούλες. Ένα κοριτσάκι μού χάρισε μια φούχτα χαρτοπόλεμο με μια συλλαβή γραμμένη σε κάθε μικροσκοπικό κομματάκι. Μου ψιθύρισε στο αυτί ότι αν τοποθετήσω τα κομματάκια προσεχτικά στη σωστή σειρά σύμφωνα με τα χρώματα του ουράνιου τόξου θα μπορέσω να διαβάσω τι μου έγραφε.
Τι έχετε μάθει από τα παιδιά;
Να εξερευνώ τα ανεξερεύνητα και να αμφισβητώ τα αδιαμφισβήτητα.
Πιστεύετε ότι η παιδικότητα χάνεται, ότι η πραγματική πατρίδα είναι η παιδική ηλικία;
Η ενηλικίωση δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από το στραγγαλισμό του παιδιού μέσα μας. Μπορούμε κάλλιστα να ενηλικιωνόμαστε χωρίς να χάνουμε τη φρεσκάδα της ματιάς και την ικανότητα για παιχνίδι που είναι η ουσία της παιδικότητας. Ευτυχώς, ποτέ δεν είναι αργά να ξαναγίνουμε παιδιά.
Η καλή παιδική λογοτεχνία έχει ηλικία;
Η καλή παιδική λογοτεχνία είναι διαχρονική, διαπολιτισμική και διηλικιακή. «H Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λούις Κάρολ για παράδειγμα ή «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξιπερί είναι ταυτόχρονα απλά και περίπλοκα, εύληπτα και εμβριθή έργα. Μπορεί να τα απολαύσει τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ώριμος ενήλικας. Όταν με ρωτάνε γιατί γράφω για παιδιά, απαντάω ότι δε γράφω μόνο για παιδιά αλλά για όλη την οικογένεια.
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του καλού παιδικού βιβλίου;
Το καλό παιδικό βιβλίο είναι μία από τις σημαντικότερες σανίδες σωτηρίας και διαπολιτισμικές γέφυρες επικοινωνίας. Είναι, επίσης, ένας ισχυρός μοχλός ανατροπής αρνητικών στερεοτύπων. Για τους ενήλικες είναι συχνά πολύ αργά να αλλάξουν βαθιά εμπεδωμένες απόψεις βασισμένες σε αρνητικά εθνικά και άλλα στερεότυπα. Για τα παιδιά όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Κι αυτό επειδή τα πρώτα μας αναγνώσματα μας αγγίζουν βαθύτερα, μας προσφέρουν τις πρώτες μας αξίες, μας επηρεάζουν δραστικότερα και μας συνοδεύουν πολλές φορές σε όλη μας τη ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου